ESPON  jest programem Europejskiej Współpracy Terytorialnej ukierunkowanym na promocję i wspieranie europejskiego wymiaru terytorialnego w zakresie rozwoju i współpracy poprzez dostarczanie wyników badań, transfer wiedzy oraz informacji dla przedstawicieli władz publicznych oraz innych podmiotów zajmujących się kształtowaniem polityk na wszystkich szczeblach.

Celem Programu ESPON jest wzmocnienie skuteczności Polityki Spójności UE oraz innych polityk sektorowych i programów finansowanych z Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych (EFSI) poprzez opracowywanie, rozpowszechnienie i promocję danych terytorialnych.

Cel ten realizowany jest poprzez tworzenie, dostarczenie i rozpowszechnianie analiz oraz informacji o europejskich, regionalnych i lokalnych trendach, a także cechach terytorialnych w zakresie np.: zatrudnienia i rynku pracy, struktur biznesowych (takich jak MŚP), modeli inwestycyjnych, funkcjonalnych obszarów miejskich, modeli transportu, starzenia się społeczeństwa i zmian demograficznych, elementów kulturowych, krajobrazowych czy dziedzictwa kulturowego, podatności na zmiany klimatu i wpływu takich zmian, wykorzystania gruntów i ograniczeń zasobów, ustaleń dotyczących instytucji i zarządzania, infrastruktur, łączności i dostępności, świadczenia usług, regionów metropolitalnych, małych i średnich miast, czy powiązań pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi. Dane terytorialne będą wspierać zintegrowane podejście ukierunkowane terytorialnie i umożliwią zwiększenie zasięgu analiz porównawczych (benchmarking) poszczególnych regionów, miast i większych terytoriów Europy, co w konsekwencji ma przyczynić się do określenia i zbadania nowych możliwości rozwoju i wzrostu gospodarczego.

Program realizowany będzie w oparciu o bazę danych i badania terytorialne prowadzone na poziomie ogólnoeuropejskim. Wyniki tych analiz mają przyczynić się do umożliwienia regionom i miastom opracowania rozwiązań dla największych wyzwań przed którymi stoi Europa. W ten sposób program przyczynia się do ciągłości edukacji w zakresie kształtowania polityk i europejskiej perspektywy terytorialnej, wzmacnia skuteczność Polityki Spójności, oferując nowe spojrzenie na możliwości rozwoju i wyzwania na poziomie europejskim (z uwzględnieniem globalnego kontekstu) w państwach członkowskich i partnerskich lub w ramach transgranicznych, regionalnych i lokalnych strategii rozwoju.

Budżet programu wynosi 48,6 mln euro, przy wsparciu z Unii Europejskiej w wysokości 41,3 mln EUR, środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Program swoim zasięgiem obejmuje terytorium 27 państw członkowskich UE, a także 4 państw partnerskich: Islandii, Liechtensteinu, Norwegii i Szwajcarii.

Wyniki badań przekazywane są Komisji Europejskiej, decydentom i praktykom na różnych szczeblach zarządzania, odpowiedzialnych za spójność terytorialną, programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej, strategie makroregionalne oraz przygotowanie i wdrożenie Polityki Spójności na poziomie krajowym, jak również za inne stosowne rodzaje polityk.

Z wiedzy tej korzystają także: