Tło historyczne
Głównym celem Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego jest zacieśnienie współpracy w regionie i wykorzystanie potencjału, jaki pojawił się wraz z rozszerzeniem Unii Europejskiej. Jej inicjatorem był Parlament Europejski, który w listopadzie 2006 r. przyjął rezolucję postulującą opracowanie Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego. W grudniu 2007 r. Rada Europejska w wyniku aktywności państw regionu, wezwała Komisję Europejską do opracowania strategii. W czerwcu 2009 r. Komisja Europejska przyjęła Komunikat, a w październiku 2009 r. Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego została zatwierdzona przez Radę Europejską.
Cel Strategii
Istotą Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego jest współpraca na wielu poziomach, tj. rządowym, regionalnym i lokalnym. Niniejsza współpraca uwzględnia udział świata nauki, ośrodków badawczych, akademickich, struktur regionalnych, instytucji zarządzających programami operacyjnymi, a także sektora prywatnego. Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego stwarza możliwość nawiązania szerokich kontaktów z partnerami makroregionu, inicjowania nowych projektów oraz promowania na forum międzynarodowym projektów już istniejących.
Finansowanie i Plan Działania
Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego określona została jako pierwsza strategia makroregionalna UE o charakterze wewnątrz unijnym. Jest realizowana w oparciu o środki istniejących instrumentów finansowych Unii Europejskiej, środki pochodzące z budżetów narodowych oraz środki pochodzące z międzynarodowych instytucji finansowych. Wdrażanie Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego oparto na tzw. „Planie Działania”, który dzieli się na obszary tematyczne. Plan Działania, co do zasady, jest dokumentem elastycznym, poddawanym rewizjom, mającym na celu dopasowanie kształtu Strategii do bieżących potrzeb i nowych wyzwań w regionie.
Cele strategii i działania pilotażowe
Strategia Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego przewiduje rozwój w zakresie trzech niżej wymienionych celów, uznanych za kluczowe dla całego makroregionu:
Wzrost Dobrobytu – wsparcie dla stworzenia warunków do przewagi konkurencyjnej regionu Morza Bałtyckiego, pogłębianie i realizacja jednolitego rynku. Ponadto cel skupia się na zwiększeniu globalnej konkurencji regionu oraz na adaptacji do zmian klimatycznych, zapobieganiu katastrofom naturalnym i gospodarczym, a także zarządzaniu ryzykiem.
Ochrona morza – w tym celu strategicznym uwaga skoncentrowana jest na zachowaniu czystości wód morskich, bogatej i zdrowej przyrodzie, czystej i bezpiecznej żegludze, a także poprawie współpracy przez morze.
Spójny Region – stworzenie dobrych warunków transportowych dla mieszkańców regionu, uwiarygodnienie rynków energii elektrycznej, łączenie mieszkańców regionu oraz poprawa współpracy w obszarze zwalczania przestępczości transgranicznej.
Cele Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego są realizowane poprzez grupę tzw. działań pilotażowych (oryg. ’pilot actions – PA’). W ostatnim zaktualizowanym dokumencie jest wymienionych czternaście działań, tj. : Żywność (PA Nutri), Zanieczyszczenia (PA Hazards); Bio ekonomia (PA Bioeconomy), Statki (PA Ship), Bezpieczeństwo (PA Safe), Transport (PA Transport), Energia (PA Energy), Planowanie przestrzenne (PA Spatial Planning), Ochrona (PA Security), Turystyka (PA Tourism), Kultura (PA Culture), Innowacje (PA Inno), Zdrowie (PA Health) oraz Edukacja (PA Education).
